کتاب دانش و آغاز نهادهای دانشی در ایران باستان
پژوهش درباره دانش‌های گوناگون در ایران باستان و دنباله این دانش‌ها در ایران پس از اسلام جُستاری پرگُفتمان است که اندیشه بسیاری از پژوهش‌گران را به تکاپوی انداخته است. در این نوشتار کوشش شده است بگونه‌ای بسیار چکیده به برخی از این دانش‌ها پرداخته شود. بررسی، کاوش و راز‌گشایی در این زمینه به اندازه‌ای شیرین است که توانسته است بسیاری از پژوهش‌گران دانش‌های گوناگون را به سوی خویش بکشد.
باید گفت راز‌گشایی و پژوهش در این‌باره نیاز به شناخت درست فرهنگ ایران دارد برای همین با همه ارجی که برای پژوهش‌گران راستین اروپایی (و نه مغرضان اروپایی) می‌نهیم، بر این باوریم که بسیار بهتر است این‌کار بزرگ به دستِ توانای پژوهش‌گران ایرانی که به دانش و خود‌باوری بایسته و نیازین رسیده‌اند، انجام بپذیرد.
با نگاه ویژه در نوشته‌ها و داده‌های باستانی که پس از سده‌ها سوزاندن و به دریا ریختن به دست ما رسیده‌اند به این برآیند و فرجام می‌توان رسید که این نوشته‌ها دانش‌های فراوانی به گونه آشکار و بگونه راز‌آمیز در برِ خویش دارند. نشانه هایی دردست است که آشکار می‌کند پس از اسلام نیز این دانش‌ها دنباله دانش در ایران باستان بوده‌اند که خوشبختانه گواه این جُستار گفته ابوریحان بیرونی است که در این نوشتار به آن پرداخته می‌شود. اینکه گفته می‌شود دانش در زمان باستان تنها از راه فلسفه بوده است هرگز پذیرفتنی نیست.
برای اندر‌شدن به این جُستار یک نمونه از بن‌دهشن که آن نیز برگرفته از دام‌دات‌نسک اوستا است آورده می‌شود که استوار می‌کند ایرانیان گِرد بودن زمین را شناخته بودند و هم‌چنین توانسته بودند با ابزار دانش اندازه (هندسه) آن را به ۳۶۰ پره (درجه) بخش کنند و نه با ابزار فلسفه!!! استاد فریدون جنیدی در کتاب داستان ایران بر بنیاد گفتارهای ایرانی، در رویه‌های ۵۱ و ۵۲ بسیار تیزبینانه بِدان پرداخته است. نگارنده نیز از این کتاب ارزشمند یاری بسیاری گرفته زیرا افتخار شاگردی ایشان را داشته است. ((… بر البرز یکسَد و هشتاد روزن است به خراسان {شرق} و یکسَد و هشتاد روزن به خاوران {غرب}. خورشید هر روز به روزنی بشود… هر سالی دو زمان روز و شب برابرند…هنگام بهار…آغاز پاییز… دوباره چون به بَره رسد، شب و روز باز برابر شوند. چون که از بَره فراز گردد، تا باز به بره رسد، بر سیسد و شست روزن است، و آن پنج روزِ گاهانی را به همان روزن بیاید و بشود…)) (بن دهشن رویه ۵۹-۶۰) آری آشکار‌تر از آفتاب است که این گفته بن دهشن، پرهون (دایره) را به ۳۶۰ پره بخش می‌کند. برای همین است که در ایران باستان سال را ۳۶۰ روز می‌دانستند و ۵ روزه مانده را پنج روزِ گاهانی می‌نامیدند. همانگونه که می‌بینیم در این گواه بسیار ارزشمند هر بخش از پرهون را روزن نامیده است که نام دیگر آن در زبان پهلوی (دریچک = دَرِ کوچک) بوده است که در زبان پارسی بگونه (دریچه) بکار می‌رود
نوع : pdf
نوع نگارش : فارسی
تعداد صفحات : 20
تعداد جلد : 1
دیدگاه ها