کتاب هشت بهشت
عمارت تاريخى «هشت بهشت» نمونه اى از كاخهاى محل سكونت آخرين سلاطين دوره صفويه است كه در دوره شاه سليمان در سال 1080 هجرى بنا شده است. كاشي كاري هايي كه انواع حيوانات پرنده، درنده و خزنده برروي آن نقش بسته، از آثار اين كاخ بشمار مي‌آيند . از باغ وسيع «هشت بهشت» مقدار زيادى باقى نمانده ولى قصر تاريخى آن هنوز اثر ارزنده و جالبى است كه پس از انقلاب پاركى در اطراف آن ساخته شده است
اين كاخ كه در هنگام سلطنت شاه سليمان صفوى بنا شده از بهترين كاخهائى است كه در روزگار صفويه ساخته شده و چون كيفيت ساختمان و وضع بنا در اثر مسرور زمان تغيير كرده ناچار براى امكان بيان وضع آن در زمان هاي مختلف بايد نوشته هاى كسانى را كه در زمان هاي گوناگون كاخ را مشاهده و از وضع آن آگاهى كامل داشته اند از نظر اهل تحقيق گذرانيد.
از كسانى كه مكرر در اين كاخ رفته و به اوضاع آن آشنائى كامل حاصل كرده و شاردن فرانسوى است كه در سفرنامه خود بطور مشبع شرح اوضاع كاخ را نوشته است و قسمتى از ترجمه نوشته او را ذيلا مينويسيم.
من قول داده ام كه در طى توصيف باغهاى اطراف خيابان زيباى اصفهان شرح يكى از تالارهاى يكى از باغها را بنام باغ بلبل بدهم اى تالار را عمارت هشت بهشت مي نمامند. تمام سقف هاى آن موزائيك بسيار عالى است ديوارها و جرزها دو طبقه و دالانها و غلام گردشهائى در اطراف آنها است. در اين دالان ها صدها مكان است كه دلكشترين و فرح انگيزترين نقاط دنيا محسوب ميگردد و هر يك بوسيله منفذى كه بدان نور ميتابد روشن ميشود اين روشنائى متناسب با تفريحاتى است كه اين مکان ويژه آنها ساخته شده است.
هيچ يك از اين نقاط از حيث شكل و ساختمان و تزيينات به ديگرى شبيه نيست در هر جائى چيز تازه و گوناگون است چنانكه در بعضى از بخاري هاى متنوع و در برخى حوض ها و فواره ها است كه از لوله هائى كه در داخل ديوارها ميباشد آب مي گردند اين تالار عجيب در حقيقت لابيرنتى است زيرا انسان در قسمت فوقانى هر جا كم ميشود و پله ها چنان مخفى است كه بآسانى پيدا نميشوند. قسمت پايين تا ده پا از سطح زمين از سنگ يشم و نردهها از چوب زرنگار، و قابها چهارچوبها از نقره و جامها از بلور و آلتها از شيشه هاى رنگارنگ ظريف ساخته شده است.عمارت تاریخی کاخ هشت بهشت نمونه‌ای از کاخ های محل سکونت آخرین سلاطین دوره صفوی است . باغ وسیعی که عمارت درآن واقع شده است جزئی « از باغ بزرگ نقش جهان بوده بنام باغ بلبل که به دستور شاه اسماعیل اول احداث گردید » . این بنا در تاریخ 1080هـ.ق ساخته شده و نامهای دیگر آن هشت به هشت ، هشت در بهشت ، باغ بلبل می باشند.
این عمارت هشت ضلعی است که چهارنما دارد و با همه شباهتها هیچ یک مانند دیگری نیست . به نظر می‌رسد نمای شمالی نمای اصلی است حال اینکه وجود استخر در ضلع شرقی تعیین کننده نمای اصلی است .
عمارت دو متر بالا تر از سطح زمین ساخته شده است . عمارت دارای دو طبقه است و پله ها طوری طراحی شده‌اند که از هرطرف به عمارت فوقانی و تحتانی عبور و مرور میشود .
این عمارت در وسط باغ باندازه متر از سطح زمین بلندتر و ۳۵ متر طول ۲۶/۲۵ متر عرض دارد اطاق های این عمارت تمامی منقش و گچبری و درهایش خاتم سازی و زیبا میباشد. تالار وسط گنبدی شكل است كه از یك نوه پنجره ساختمان گردیده در گنبد آن هشت پنجره بطور مساوی باطراف قرار دارد كه از چوب ساخته اند و در وسط این تالار حوضی هشت ضلعی بقطر ۸۳ سانتیمتر از مرمر عالی ساخته شده و به حوض مروارید معروف است و طوری حجاری شده كه وقتی آب از سوراخهایش خارج میشود چون دانه مروارید میباشد پلكان های این عمارت طوری بنا شده كه از هر طرف بعمارت فوقانی و تحتانی عبور و مرور میشود، دارای غلام گردشها و بالاخانه های زیادی است درختان كهن و چنارهای مرتبی دارد و قسمتی از آب جوی شاه از برابر عمارت بالائی داخل این باغ می شود. در زمانی كه در اصفهان بودم فتحعلی شاه در این عمارت مینشست و تماشای رقاصه هائی كه میرقصیدند مینمود در و ودیوارها، ازاره ها، هلالیها، گنبدها و بالاخره تمام این عمارت سرتاپای از طلا تزیین یافته و اشكال و تصاویر گوناگون پرندگان و گلها و غیره بر طیبائی قضر افزوده است دارای تابلوهای منقش و زیبا است كه جلب توجه مینماید.
میرزا علیخان نائینی روزنامه نوس عصرناصرالدین شاه قاجار كه از طرف دربار وقت ماموریت یافته بود نسبت باوضاع جغرافیایی و تاریخی ایران مطالبی تهیه كند و نسبت به قسمتی از كشور موفق شد و مطالبی در دو جلد بزرگ تهیه كرد كه آن دو جلد را در كتابخانه وزارت دارائی مطالعه كردم راجع بكاخ هشت بهشت در سال ۱۳۰۰ ه.ق چنین گزارش داده است:
باغ هشت بهشت و عمارت تحتانی و فوقانی قصر میان و وسعت دستگاه آن از حد توصیف بیرون است غیر از ایوان های عالی وارسی های یكصد و پنجاه و یكزوج درب اطاق تنها در بالا و پائین دارد. از معماران معتبر شنیده شده كه طرح آنرا در طرز عمارت كرامت كرده اند چنانچه نقشه این قصر را بكشند و در جای دیگر بخواهند مثل آن بنا كننده مشكل كه بتوانند از عهده برآیند. باغ مزبور باغی است بسیار بزرگ خیابان های عریض و قطعه بندی های وسیع در آن است دیوار یك طول باغ باقدری از دیوار چهارباغ شاه مشترك دو نهر بزرگ از چهارباغ عرضاً این باغ را تقاطع میكند یكی مقابل قصر موصوع وسط وارد دو دریاچه بزرگ میشود. كه بعرض باغ در دو طرف عمارت متقابل یكدیگر است و دو حوض بزرگ هم در دو سمت دیگر عمارت است و دوره عمارت نیز جوی سنگی آب نماها قرار دادهاند كه اب دائماً از اینها جاری است.
نوع : pdf
نوع نگارش : فارسی
تعداد صفحات : 253
تعداد جلد : 1
دیدگاه ها