کتاب مفتاح و استخراج از جفر جامع
جفر جامع یا خرافه؟
جفر یا جفر جامع ، یا جفر و جامعه ، از علوم غریبه متداول در نزد مسلمین و نیز عنوان عمومی کتاب هایی که در آن ها از روی دلالت فرضی حروف و اجزای آنها (که خود نیز حروف است) در باب حوادث رویدادنی در عالم بحث میکنند . علوم کیمیا ،لیمیا ،هیمیا ، سیمیا و ریمیا جزو جفر جامع است ( یعنی زیر مجموعه آن است ) . به موجب روایات مشهور ، جفر و جامعه بعد از امام علی (ع) به ائمه اطهار (ع) رسیده است و آنان نیز از روی آن کتاب ها حوادث آینده و مخصوصا آن چه را برای خاندان پیامبر (ص) اتفاق خواهد افتاد پیش بینی کرده اند . کتاب جفر که به موجب روایات شیعه نزد امام جعفر صادق (,) بوده ااست به موجب برخی اقوال ، ماخوذ از آنچه مسلمین الواح موسی خوانده می شود بوده است . گویند پیامبر آن را املا کرده است و علی آن را نوشته است . گویند چون آن را بر پوست یک بزغاله (جفر) که در احد به دست آمد و به امر پیامبر ذبح شد ، نوشتند ، آن را کتاب جفر خواندند . ممکن است جفر از ژرف فارسی هم گرفته شده باشد به معنی عمق و انتهای علم . کتاب جفر که جامع حوادث رویدادنی در عالم بود ، نیز در تصور عامه شامل بود بر تفسیر قرآن و معانی مستفاد از باطن آن ، و همین تصور عامه از اسباب توجه عده ای به اهمیت حروف و پیدایش عقاید و مذاهب در باب مظهریت حروف گشت مثل فرقه حروفیه و نقطویه . و بعضی از مشایخ صوفیه ، نه فقط کاب ها و رساله هایی در باب جفر و جفر امام صادق و رموز تالیف کردند ، بلکه احیانا پیشگویی هایی هم کردند و آن همه را منسوب به جفر یا ماخوذ از آن فرا نمودند . کتاب هایی که در باب جفر و به نام جفر و جامعه تالیف شده بسیار است و برخی از آن ها چاپ شده و بسیاری و بیشتر آن ها دست نویس است . پس این یک علم لدنی بوده که بسیاری از بزرگان دین و شامخ و دانشمندان در آن تبحر کافی داشته اند . بعدها برخی خرافات نیز وارد این علم شد .
علم سیمیا نیز که از زیر شاخه های علم جفر است ، علم خواص و اسرار حروف است ، مدعیان وقوف بر این علم ، بر اساس حروف طبایع ( آتشی ، هوایی ، آبی ، خاکی) مرموز تامل بودند و چون اسما مرکب از حروف است ، همین طبایع و اسرار را در اسماء مساوی می دانستند و مدعی بودند که به وسیله حروف و اسماء می توان در عالم طبیعت تصرف کرد . از صاحب نظران در سیمیا یا علم حروف و اسماء ابن عربی و بونی را می توان نام برد که نتیجه و ثمره سیمیا را تصرف کردن نفوس ربانی در عالم طبیعت می دانستند . و به یاری اسماء الحسنی و کلمات الهی که از حروف ناشی میشود . علم خیالات که بدان وسیله نفس صاحب این علم در قوه متخیله ی شخص تعریف می نماید و خیالاتی را که منظور نظرش هست در آن ها تلقین می کند و سپس آن ها را به قوه ی نفس خویش ، به امضای حواس بینندگان منتقل می سازد و بدین گونه بینندگان چیز هایی میبینند که وجود خارجی ندارد ( مانند نشان دادن بوستان ها یا جویبار ها یا کاخ ها در جایی که هیچ یک از این ها وجود ندارد ) . علم سیمیا بدین معنی سبقه ای از سحر است و آن را شعبده یا چشم بندی نیز می خوانند و قابل مقایسه با هیپنوتیزم می باشد . کلمه شعبده در فارسی از صورت عربی شعوذه یا شعبذه گرفته شده است که خود از اصل کلدانی است و آن را نمایاندن چیزی در چشم بیننده به غیر صورت حقیقی آن تعریف کرده اند . ریمیا یا علم شعبده یکی از علوم خمسه ی محتجبه که عبارت است از معرفت قوای جواهر ارضی و مزاج آن ها به یکدیگر ، تا از آن قوتی حادث گردد که از آن قوت فعلی مقترن به غرایب صادر شود . مانند این که کاری کنند که خانه ای از طلای خالص به نظر آید ! قسمتی از اسرار قاسمی مختص به علم ریمیا است . اما علم کیمیا که علم شیمی جدید از آن منشعب شده است ، فن ساختن طلا و نقره و تبدیل فلزات کم بها به فلزات گران بها ، و مخصوصا طلا و نقره . این فن در قرون نخستین میلادی در شهر اسکندریه مدعیان و هوا خواهانی پیدا کرد و بعد ها از راه ترجمه های سریانی کتب یونانی به عالم اسلامی نیز منتقل شد و سپس از راه اندلس به اروپای قرون وسطی راه یافت و تا زمان پاراسلسوس در قرن 16 م معتقدان فراوان داش . چون طلب کیمیا مستلزم آشنایی به خواص اجسام و فلزات و کانی ها بود و کسانی که حرکت خود را صرف آن می کردند گر چه به هدف اصلی خود که ساختن طلا و نقره از فلزات کم بها باشد نمی رسیدند ، به خواص بسیاری از اجسام و اعمالی از قبیل حل و عقد و تصعید و تکلیس و تقطیر آشنا می شدند و از این رو کیمیا را پدر و پیشاهنگ علم شیمی جدید می پندارند .
عقیده به تبدیل اجسام و قلب ماهیت فلزا به یکدیگر بر پایه ای فلسفی استوار است و آن این که همه اجسام اصل و منشا واحدی دارند و اختلاف صفات و خواص آنها در نتیجه عوارضی است که بر این اصل نخستین یا ماده ای اولی روی داده و آن را به اشکال و صور مختلفی که در عالم جسمانی می بینیم درآورده است . پس اگر بتوان با اعمالی آن عوارض و کیفیات ثانوی را از آن اصل نخستین یا ماده اول دور کرد می توان با افزودن کیفیات و عوارض هر جسمی به آن هر ماده ای دلخواه و مخصوصا طلا و نقره را بدست آورد . ابو نصر فارابی بنابر رساله ای که به او منسوب است معتقد بوده که اجسام نوع واحدی هستند و اختلاف میان آنها در تتری و خشکی و نرمی و سفتی و رنگ ها و اوزان است و به همین جهت او معتقد است که با از میان بردن کیفیات عارض می توان اجسام را به یکدیگر مبدل کرد .
در جهان قدیم فلسفه رواقی و فلسفه هرمسی که مخلوطی از عقاید رواقیون و فلسفه های شرقی نوفیثاغورسی بود نظریه کیمیاگران را مبنی بر قلب ماهیت اجسام و بدیل اجسام پست به اجسام گران بها تایید میکرد . جهان شناسی بطلمیوسی و علم احکام نجوم نیز برای تتایید مورد استفاده قرار گرفت و اعتقاد حاصل شد که فلزات هفتگانه – طلا ، نقره ، مس ، جیوه ، قلع ، سرب و آهن در زمین نتیجه فل و تاثیرات سیارات هفتگانه است . این قبیل اعتقادات با میل به رمز گویی و رازوری توام شد و کیمیا گری علاوه بر جنبه عملی و مادی جنبه سری و معنوی پیدا کرد و کیمیای روحانی یا تصفیه نفس با کیمیای جسمانی یا تصفیه فلزات پست ارتباط یافت . از طرف دیگر برخی آن را با سحر و جادوگری توام دانستند و از قبیل تصرفات نفس در عالم طبیعت پنداشتند و به همین جهت جنبه رمزی و لغز گویی آن غلبه کرد ، در اصطلاح کیمیا گران زیبق و گوگرد و زرنیخ و نوشادر ارواحند و فلزات دیگر اجساد . این اجساد ابدا ارواح بوده و در نتیجه حرارت غلیظ شده به صورت اجساد درآمده اند و اگر دوباره حرارت شدید به آن ها برسد به ارواح تبدیل خواهند شد . کیمیاگران در این امر با کیمیای روحانی و تطهیر نفوس و تصفیه آن در بوه ریاضات مشابهت و تقارنی دیده اند و از این جاست که در بسیاری از کتب کیمیا قسمت عملی با قسمت اخلاقی فلسفی در هم آمیخته و تمییز آن مشکل شده است . از این قبیل است سمیه اجسام قابل ذوب به حی یا زنده و تسمیه اجسام غیر قابل ذوب به مرده و اصطلاخات دیگری از این قبیل . در کتب کیمیایی برای فلزات علائم و رموزی هست که از انفعال و تاثیر پذیری آن ها از هر یک از سیارات گرفته شده است . طلا را با علام آفتاب ، نقره را با علامت ماه ، جیوه را با علام عطارد ، مس را با علامت زهره ، آهن را با علامت مریخ و قلع را مشتری و سرب را با علامت زحل نشان داده اند .
و اما هیمیا یکی از علم غریبه که به وسیله آن می توانند هر یک از سیارات سبعه را که به عقیده منجمان در زندگی انسان تاثیر دارد به اصطلاح تسخیر کنند . در این علم با اوراد و طلسمات و بعضی ادعیه و اعمال کاری می کردند که آن سیاره در خدمت آن شخص که این کار ها را انجام می داد در می آمد . برای این کار در روز های مخصوص ماه ، برای هر یک از سیارات دعا و طلسمات و اعمال مخصوصی در نظر گرفته شده است . مقصد چهارم از کتاب اسرار قاسمی تالیف ملا حسین کاشفی مخصوص هیمیا است .
و اما در باره این کتاب :
در زمینه علم جفر کتب زیادی نوشته شده است اما این کتاب برای خواننده و تفهیم این علم به خواننده آسان ترین روش ها را شرح داده است . خواننده اگر با دقت از اول کتاب تا پایان آن ، به مطالعه ی دقیق کتاب بپردازد ، بسیاری از ویژگی ها و اصطلاحات علم جفر را یاد می گیرد و می واند حتی از آن استفاده کند . همان گونه که ذکر شد ، علم جفر در مرحله نخست علم الحروف است ، تقدس حروف و کار با آن ها و در مرحله دوم علم الاعداد است . عددهایی که سرو کار انسان در طول زندگی با آن ها است . در نتیجه این کتاب خیلی آسان و راحت این علم را به خواننده می آموزاند چندین عنوان کتاب دیگر نیز در این راستا چاپ و نشر کرده ایم که امیدواریم مورد پسند علاقه مندان این علم اسلامی قرار گیرد .
نوع : pdf
نوع نگارش : فارسی
تعداد صفحات : 45
تعداد جلد : 1
دیدگاه ها